आपाणो राजस्थान
AAPANO RAJASTHAN
AAPANO RAJASTHAN
धरती धोरा री धरती मगरा री धरती चंबल री धरती मीरा री धरती वीरा री
AAPANO RAJASTHAN

आपाणो राजस्थान री वेबसाइट रो Logo

राजस्थान रा जिला रो नक्शो
(आभार राजस्थान पत्रिका)

Home Gallery FAQ Feedback Contact Us Help
आपाणो राजस्थान
राजस्थानी भाषा
मोडिया लिपि
पांडुलिपिया
राजस्थानी व्याकरण
साहित्यिक-सांस्कृतिक कोश
भाषा संबंधी कवितावां
इंटरनेट पर राजस्थानी
राजस्थानी ऐस.ऐम.ऐस
विद्वाना रा विचार
राजस्थानी भाषा कार्यक्रम
साहित्यकार
प्रवासी साहित्यकार
किताबा री सूची
संस्थाया अर संघ
बाबा रामदेवजी
गोगाजी चौहान
वीर तेजाजी
रावल मल्लिनाथजी
मेहाजी मांगलिया
हड़बूजी सांखला
पाबूजी
देवजी
सिद्धपुरुष खेमा बाबा
आलमजी
केसरिया कंवर
बभूतौ सिद्ध
संत पीपाजी
जोगिराज जालंधरनाथ
भगत धन्नौ
संत कूबाजी
जीण माता
रूपांदे
करनी माता
आई माता
माजीसा राणी भटियाणी
मीराबाई
महाराणा प्रताप
पन्नाधाय
ठा.केसरीसिंह बारहठ
बप्पा रावल
बादल व गोरा
बिहारीमल
चन्द्र सखी
दादू
दुर्गादास
हाडी राणी
जयमल अर पत्ता
जोरावर सिंह बारहठ
महाराणा कुम्भा
कमलावती
कविवर व्रिंद
महाराणा लाखा
रानी लीलावती
मालदेव राठौड
पद्मिनी रानी
पृथ्वीसिंह
पृथ्वीराज कवि
प्रताप सिंह बारहठ
राणा रतनसिंह
राणा सांगा
अमरसिंह राठौड
रामसिंह राठौड
अजयपाल जी
राव प्रतापसिंह जी
सूरजमल जी
राव बीकाजी
चित्रांगद मौर्यजी
डूंगरसिंह जी
गंगासिंह जी
जनमेजय जी
राव जोधाजी
सवाई जयसिंहजी
भाटी जैसलजी
खिज्र खां जी
किशनसिंह जी राठौड
महारावल प्रतापसिंहजी
रतनसिंहजी
सूरतसिंहजी
सरदार सिंह जी
सुजानसिंहजी
उम्मेदसिंह जी
उदयसिंह जी
मेजर शैतानसिंह
सागरमल गोपा
अर्जुनलाल सेठी
रामचन्द्र नन्दवाना
जलवायु
जिला
ग़ाँव
तालुका
ढ़ाणियाँ
जनसंख्या
वीर योद्धा
महापुरुष
किला
ऐतिहासिक युद्ध
स्वतन्त्रता संग्राम
वीरा री वाता
धार्मिक स्थान
धर्म - सम्प्रदाय
मेले
सांस्कृतिक संस्थान
रामायण
राजस्थानी व्रत-कथायां
राजस्थानी भजन
भाषा
व्याकरण
लोकग़ीत
लोकनाटय
चित्रकला
मूर्तिकला
स्थापत्यकला
कहावता
दूहा
कविता
वेशभूषा
जातियाँ
तीज- तेवार
शादी-ब्याह
काचँ करियावर
ब्याव रा कार्ड्स
व्यापार-व्यापारी
प्राकृतिक संसाधन
उद्यम- उद्यमी
राजस्थानी वातां
कहाणियां
राजस्थानी गजला
टुणकला
हंसीकावां
हास्य कवितावां
पहेलियां
गळगचिया
टाबरां री पोथी
टाबरा री कहाणियां
टाबरां रा गीत
टाबरां री कवितावां
वेबसाइट वास्ते मिली चिट्ठियां री सूची
राजस्थानी भाषा रे ब्लोग
राजस्थानी भाषा री दूजी वेबसाईटा

राजेन्द्रसिंह बारहठ
देव कोठारी
सत्यनारायण सोनी
पद्मचंदजी मेहता
भवनलालजी
रवि पुरोहितजी

संत पीपाजी

पीपा राव रा बडेरा सूर्यवंशी चौहान क्षत्रिय हा। गूंदलराव जायल (नागौर) सूं जाय'र पृथ्वीराज द्वितीय रै शासनकाल में गागरौन छेत्र रा 12 गढ परमार (डोड) राजपूतां सूं खोसिया। उणां रै बाद राजा देवनसी धारू खीची ई उण छेत्र माथै कब्जौ करनै उठै इज आपरी राजधानी थरपित करी। इम देवनसी री इग्यावीं पीढी में पीपा राव हुया। इणां रै पिता रौ नाम क्रोधसिंह हौ।
जिण छेत्र माथै राजा देवनसी धारू कब्जौ कर्यौ, उणरौ पुराणौ नाम 'डोडरगढ' हौ। वि.सं. 1251 में देवनसी इणरै राजा बीजलदेव डोड (परमार) नै जुद्ध में पराजित कर्यौ। बाद में आपरी बैन गंगाकुंवर री स्मृति में उण माथै दुरग बणवायौ जिणरौ नाम 'गंगारमण' या 'गागरोन' राख्यौ। उणी गागरोन माथै पीपा राव राज्य कर्यौ।
पीपा राव री जनम-तिति बाबत मत-मतान्तर बौत रैया है। 'भक्तमाल' रा लेखक संत नाभादास इणां नै स्वामी रामानंद रै 12 शिष्यां में सूं अेक मान्या है अर कबीर रै समकालीन बताया है। सो संत पीपा रौ जनम चैत सुधी 15, वि.सं. 1380 प्रवाणै 1323 ई. अर देहांत चैत सुदी 1, वि.सं. 1441 प्रवाणै 1384 ई. मानीजै। जदपि औ विसै शोध सारू आज खुलौ है, तदपि इत्तौ तौ सही है के पीपा राव रौ शासनकाल वि.सं. 1323-1348 रैयौ है।
पीपा राव बडा शूरवीर हा अर आपरै शासनकाल में आप केी लड़ाइयां लड़ी। इतिहासकार मुंहता नैणसी अर डॉ. गौरीशंकर हीराचंद ओझा ई पीपा राव रै जुद्ध-कौसल रौ सांतरौ बखाम करियौ है। टोडा अर गागरोन रा जुद्ध इणां रै शासनकाल में बौत महत्व राखै। टोडा रै जुद्ध में पीपा राव लल्लन पठान, जिकौ के जतन बादसा रौ सेनापति हौ अर चालुक्य (सोलंकी)राजा डूंगरसिंह नै हराय'र टोडा माथै कब्जौ कर बैठ्यौ हौ, उण माथै हमलौ कर'र उणनै मार न्हाक्यौ अर टोडा राज्य आपरै सुसरै डूंगरसिंह नै सूंप'र पाछा गागरोन आयग्‌ा। दूजौ जुद्ध गागरोन में ई हुयौ। बादसा फिरोजशाह तुगलक री सेना मालवै माथै चढाई करती थकी गागरोन नै घेर लियौ। मलिक सरावतदार अर मलिक फिरोजखां रै नेतृत्व में शाही सेना हमलौ कर्यौ। इण जुद्ध में खीचियां नै हारय नीं सकण री वजै सूं शाही सेना नै पाछौ जावणौ पड्‌यौ।
'तारीख-मुहम्मदी' में उल्लेख है के इटावा-विद्रोह (सन् 1378) नै शांत करण रै तुरंत बाद बादसा फिरोजशाह तुगलक मलिकजादा फिरोज नै सेना समेत मालवै माथै हमलौ करण सारू भेज्यौ। वौ सेनापति मालवै रै नजीक चावै दुरग 'कालरोन' (फारसी लिपि में लिखावट हुवण सूं अशुद्ध लिखीज्यौ हुवै, सही गागरोन) हौ, उणनै घेर लियौ, पण जबरदस्त खप्पत करियां ई वौ किलौ फतै नीं हुय सक्यौ।
इण जुद्ध में दोनूं पगसां रा अणगिणत सैनिक काम आया जिणां री क्षत-विक्षत लासां च्यारूं कानी बिखरियोड़ी पड़ी ही। गिरज, सियाल, चीलां इत्याद झुंड रा झुंड चूंट-चूंट'र खाय रैया हा। सारौ ई छेत्र रगत सूं रंगग्यौ हौ। अैड़ौ दरसाव देख'र संसार री असारता रै प्रति वैराग पैदा हुवणौ सुभाविक ई हौ। जुद्ध अर मारकाट सूं उणां रौ हिरदै कलपण लागौ अर आजीविका सारू कपड़ा सीवण रौ काम करण लागा। उणां री अेक बाणी रै मुजब दूहौ चावौ है-

पीपा पाप न कीजियै, अलगौ रहीजै आप।
करणी जासी आपरी, कुण बेटौ कुण बाप।।
जीभ रै स्वाद सारू जीव-हत्या करण रे खिलाफ संत पीपा रौ औ उद्गार कित्तौ सहज अर सरल है-
जीव मार जौहर करै, खातां करै बखाण।
पीपा परतख ेदखलै, थाली मांय मसाण।।
पीपा राव आपरै मंत्री नै कासी प्रावस री व्यवस्था रौ आदेश दियौ अर वै कासी नगरी पूग'र स्वामी रामानंद रै दरसणां रौ लाभ उठायौ। स्वामी रामानंद इणां नै दीक्षा रै जोग जाण'र आपरौ शिष्य बणाय लियौ अर दीक्षा देय दी।
दीक्षा ग्रहण करियां रै उपरांयत पीपा भगवद्भक्ति अर लोक कल्याण में लागग्या अर अेक बगत अैड़ौ आयौ जद भगवद् साक्षात्कार ई कर्यौ।
संत पीपा जन-कल्याण अर देस-रक्षा में आपरै प्राणां रौ उत्सर्ग करण वालै क्षत्रियां रौ पतन देख'र दुखी हा। क्षत्रिय लूट-मार अर रक्त-पात करण में लाग्योड़ा हा, जिणसूं साधारण लोग पीड़ित हा। सो संत पीपा उणां नै सद्मारग माथै चालण री प्रेरणा देय'र उणां रौ उद्दार कर्यौ अर साधारण लोगां नै उणां रै ्‌त्याचारां सूं मुगती दिराई। संत पीपा रेै उपदेशां सूं प्रभावित हुय'र क्षत्रिय इणां नै आपरा साचा उद्धार करणिया अर सद्मारग दिखावणिया मानण लागिया अर इणां रै बतायोड़ै मारग माथै चाल'र आपरौ जीवण धिन्न करण लागिया। संत पीपा रै निरदेस सूं इज वै तरवार त्याग'र सुई धारण करी अर अेक सभ्य समाज रै दाई सिलाई रौ धंधौ अपणाय'र समाज मांय गौरवशाली अर आदर्श स्थान हासल कर लियौ। आज ी आखै भारत मायं संत पीपा रा अनुयायी घणी संख्या में पाया जावै। राजस्थान, मध्यप्रदेश (मालवा), गुजरात इत्याद प्रांतां मांय पीपा अनुयायियां री संख्या दूजै छेत्रां सूं बेसी है। वै खुद नै 'पीपापंथी' या 'पीपा क्षत्रिय दरजी' रै संबोधनां सूं संबोधित कर'र गौरवान्वित करै। राजपूतां रा सगला ई गौत्र इणां मांय पाया जावै।
संत पीपा री वाणी साखियां, पदां इत्याद रै रूपां मांय मिलै। लगैटगै 153 साखियां, 45 पद, 2 चित्रावली लघु ग्रंथ, 1 ककहरा जोग ग्रंथ अर 1 पांच पद वालौ वर्ण विचार ग्रंथ है।
संत पीपा स्वामी रामानं री गुरु परंपरा में आवण री वजै सूं अर नामदेव इत्यादआप सूं पैलड़ै संतां रै प्रबाव री वजै सूं निरगुण ब्रह्म रै प्रति ई आपरौ चिंतक व्यक्त कर्यौ है। इणां री वाणी मांय ब्रह्म रौ अलख, निर्विकार, निराकार अर निरगुण रूप साफ निंगै आवै। गुरु, जीव, जगत, माया, नाम-सुमरण, इंद्रिय-निग्रह इत्याद रौ वरणन ई संत पीपा कबीर इत्याद संतां रै समान ई कर्यौ है। पण, इणां री वाणी मांय दुराग्रह कम अर सत्याग्रह ज्यादा है। हठवाद इणां में कठैई नीं पायौ जावै।
संत पीपा निरगुण ब्रह्म रै उपासक रै रूप मांय ई सामी आवै। इष्ट घणां रै रूं-रूं मांय समायोड़ौ रैयौ। अै कठैई-कठैई योग कानी प्रवृत्त हुवता ई दीखै। पण मुख्य रूप सूं तौ अै अेक सरल भगत हा। अै नीं पूजा में विसवास राखै, नीं अचरणां में, नीं देवां में, नीं देवालयां में, नीं तीरथां में, नीं तीरथकरां में। अै तौ सगलां री दरसण आपरै घट मांय ई करै। इणनै ई अै साची पूजा, योग अर भगती मानै। अै खुद में अर इष्ट में कोई परदौ नीं स्वीकारै। अै तौ ब्रह्म मांय डूब जावणा चावै। आं री साधना-पद्धति मांय प्रेम है, विरह है जिका अंतस मांय पीव-मिलण री उत्कंठा, अभिलाषा अर विकलता पैदा करै अर अै सुमरण रै जरियै आपरै पीव रा दरसण कर लेवै। इण भांत इणां मांय सैज दाम्पत्य भाव री अनुभूति ई मिलै।

संत पीपा नीं तौ दर्शन रा पंडित हा अर नीं ई योगसूत्र रा जाणकार। इंद्रिय-संयम अर आत्म-नियंत्रण सूं खुद नै खरौ कंचन बणावण रा जतन अै जरूर कर्या। इणी जतनां में अै योग-साधना ई जरूर करी हुवैला। इणां री वाणी मांय त्रिकुटी, नाद, बिंदु, दशद्वारा घट, अंतर-नयन, अणहदनाद, सूर, चंद्र इत्याद यौगिक क्रियावां बाबत सबदावली रौ हुवणौ इणां रै योग-साधना में प्रवृत्त हुवण रौ संकेत देवै। निरगुण रै प्रति इणां री आस्था गाढी है। अै आपरी वाणी मांय जिण रूप न रंग अंग, न करण मरण अर जीव कैय'र आपरै ब्रह्मा रौ परिचै देवै, पण उणनै पावण सारू अै पीवमय हुय जावै। उणरै बीच मांय कोी परदौ नीं स्वीकारै- "पीपा पिव सौं परदौ किसौ, सो तौ घणी हमार" कैय'र अै आपरौ दर्शन सैज समझावै। इणां री साधना रौ प्रमुख मारग सैज दर्शन सामी राखै। इणां री साधना रौ प्रमुख सैज भगती मारग है। आडंबर अर अहंकार इणां री साधना में कठैई नीं। अै कैवै-
अहंकारी पावै नहीं, कितनौइ घरै समाध।
पीपा सहज पहूंचसी, साहिब कै घर साध।।
दरअसल धरम री रूढिवादिता अर सामाजिक कुरीतियां रै खिलाफ उत्तरी भारत मांय रामानंद, कबीर, रैदास इत्याद संतां आपरी शिक्षावां सूं जिकौ अेक सुधारवादी आंदोलन सरु कर्यौ हौ, उणीं सूं प्रेरणा लेय'र राजस्थान मांय ी घन्ना अर पीपा धारमिक छेत्र मांय अेक नवी विचारधारा नै जनम यिौ। संत पीपा आपरै आदरसां सूं समाज नै सुधारण री कोसिस करी अर निजी जीवण सूं अेक नवौ आदरस सामी राखियौ। इणी वजै सूं इणां रा विचार सगलै ई वरगां रै लोगां नै प्रभावित कर सक्या। ऊंच-नीच रै भे-भाव सूं परै सगला ई प्राणी ईश्वर री नजिरा में समान है-संत पीपा री शिक्षावां आ इजकैवै।
संत पीपा रै मतावलंबियां रा धारमिक स्थान अणगिणत है, जिणां में सूं खास-खास इण भांत-गागरोन दुरग स्थित संत पीपा रौ मिंदर, पीपा री छत्री अर बाग, काली सिंघ अर आहू नदियां रै संगम माथै गुफा-मिंदर, टोडा रायसिंह मांय राणी सीता सोलंकणी री समाधि, द्वारका कनै आरमाडा़ मांय पीपावट, अमरोली (गुजरात) मायं पीपावाव, काशी मांय पीपा कूप, जोधपुर मांय पीपाड़ गाम जिणरौ नाम उठै अेक पीपल हेठै पीपा रै साधना कर्यां सूं पड़ियाौ। इणां रै अलावा संत पीपा जयंति मनाईजै। इण भांत संत पीपा राजस्थान मांय अेक आदरस थरपता थकां समाज कल्याण री जोत जगाई।

 आपाणो राजस्थान
Download Hindi Fonts

राजस्थानी भाषा नें
मान्यता वास्ते प्रयास
राजस्तानी संघर्ष समिति
प्रेस नोट्स
स्वामी विवेकानद
अन्य
ओळख द्वैमासिक
कल्चर साप्ताहिक
कानिया मानिया कुर्र त्रैमासिक
गणपत
गवरजा मासिक
गुणज्ञान
चौकसी पाक्षिक
जलते दीप दैनिक
जागती जोत मासिक
जय श्री बालाजी
झुणझुणीयो
टाबर टोली पाक्षिक
तनिमा मासिक
तुमुल तुफानी साप्ताहिक
देस-दिसावर मासिक
नैणसी मासिक
नेगचार
प्रभात केसरी साप्ताहिक
बाल वाटिका मासिक
बिणजारो
माणक मासिक
मायड रो हेलो
युगपक्ष दैनिक
राजस्थली त्रैमासिक
राजस्थान उद्घोष
राजस्थानी गंगा त्रैमासिक
राजस्थानी चिराग
राष्ट्रोत्थान सार पाक्षिक लाडली भैंण
लूर
लोकमत दैनिक
वरदा
समाचार सफर पाक्षिक
सूरतगढ़ टाईम्स पाक्षिक
शेखावटी बोध
महिमा भीखण री

पर्यावरण
पानी रो उपयोग
भवन निर्माण कला
नया विज्ञान नई टेक्नोलोजी
विकास की सम्भावनाएं
इतिहास
राजनीति
विज्ञान
शिक्षा में योगदान
भारत रा युद्धा में राजस्थान रो योगदान
खानपान
प्रसिद्ध मिठाईयां
मौसम रे अनुसार खान -पान
विश्वविद्यालय
इंजिन्यिरिग कालेज
शिक्षा बोर्ड
प्राथमिक शिक्षा
राजस्थानी फिल्मा
हिन्दी फिल्मा में राजस्थान रो योगदान

सेटेलाइट ऊ लीदो थको
राजस्थान रो फोटो

राजस्थान रा सूरमा
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
आप भला तो जगभलो नीतरं भलो न कोय ।

आस रे थांबे आसमान टिक्योडो ।

आपाणो राजस्थान
अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ अं अ: क ख ग घ च छ  ज झ ञ ट ठ ड ढ़ ण त थ द ध न प फ ब भ म य र ल वश ष स ह ळ क्ष त्र ज्ञ

साइट रा सर्जन कर्ता:

ज्ञान गंगा ऑनलाइन
डा. सुरेन्द्र सिंह पोखरणा, बी-71 पृथ्वी टावर, जोधपुर चार रास्ता, अहमदाबाद-380015,
फ़ोन न.-26925850, मोबाईल- 09825646519, ई-मेल--sspokharna15@yahoo.com

हाई-टेक आऊट सोर्सिंग सर्विसेज
अखिल भारतीय राजस्थानी भाषा मान्यता संघर्षर् समिति
राजस्थानी मोटियार परिषद
राजस्थानी महिला परिषद
राजस्थानी चिन्तन परिषद
राजस्थानी खेल परिषद

हाई-टेक हाऊस, विमूर्ति कोम्पलेक्स के पीछे, हरेश दुधीया के पास, गुरुकुल, अहमदाबाद - 380052
फोन न.:- 079-40003000 ई-मेल:- info@hitechos.com