आपाणो राजस्थान
AAPANO RAJASTHAN
AAPANO RAJASTHAN
धरती धोरा री धरती मगरा री धरती चंबल री धरती मीरा री धरती वीरा री
AAPANO RAJASTHAN

आपाणो राजस्थान री वेबसाइट रो Logo

राजस्थान रा जिला रो नक्शो
(आभार राजस्थान पत्रिका)

News Home Gallery FAQ Feedback Contact Help
आपाणो राजस्थान
राजस्थानी भाषा
मोडिया लिपि
पांडुलिपिया
राजस्थानी व्याकरण
साहित्यिक-सांस्कृतिक कोश
भाषा संबंधी कवितावां
इंटरनेट पर राजस्थानी
राजस्थानी ऐस.ऐम.ऐस
विद्वाना रा विचार
राजस्थानी भाषा कार्यक्रम
साहित्यकार
प्रवासी साहित्यकार
किताबा री सूची
संस्थाया अर संघ
बाबा रामदेवजी
गोगाजी चौहान
वीर तेजाजी
रावल मल्लिनाथजी
मेहाजी मांगलिया
हड़बूजी सांखला
पाबूजी
देवजी
सिद्धपुरुष खेमा बाबा
आलमजी
केसरिया कंवर
बभूतौ सिद्ध
संत पीपाजी
जोगिराज जालंधरनाथ
भगत धन्नौ
संत कूबाजी
जीण माता
रूपांदे
करनी माता
आई माता
माजीसा राणी भटियाणी
मीराबाई
महाराणा प्रताप
पन्नाधाय
ठा.केसरीसिंह बारहठ
बप्पा रावल
बादल व गोरा
बिहारीमल
चन्द्र सखी
दादू
दुर्गादास
हाडी राणी
जयमल अर पत्ता
जोरावर सिंह बारहठ
महाराणा कुम्भा
कमलावती
कविवर व्रिंद
महाराणा लाखा
रानी लीलावती
मालदेव राठौड
पद्मिनी रानी
पृथ्वीसिंह
पृथ्वीराज कवि
प्रताप सिंह बारहठ
राणा रतनसिंह
राणा सांगा
अमरसिंह राठौड
रामसिंह राठौड
अजयपाल जी
राव प्रतापसिंह जी
सूरजमल जी
राव बीकाजी
चित्रांगद मौर्यजी
डूंगरसिंह जी
गंगासिंह जी
जनमेजय जी
राव जोधाजी
सवाई जयसिंहजी
भाटी जैसलजी
खिज्र खां जी
किशनसिंह जी राठौड
महारावल प्रतापसिंहजी
रतनसिंहजी
सूरतसिंहजी
सरदार सिंह जी
सुजानसिंहजी
उम्मेदसिंह जी
उदयसिंह जी
मेजर शैतानसिंह
सागरमल गोपा
अर्जुनलाल सेठी
रामचन्द्र नन्दवाना
जलवायु
जिला
ग़ाँव
तालुका
ढ़ाणियाँ
जनसंख्या
वीर योद्धा
महापुरुष
किला
ऐतिहासिक युद्ध
स्वतन्त्रता संग्राम
वीरा री वाता
धार्मिक स्थान
धर्म - सम्प्रदाय
मेले
सांस्कृतिक संस्थान
रामायण
राजस्थानी व्रत-कथायां
राजस्थानी भजन
भाषा
व्याकरण
लोकग़ीत
लोकनाटय
चित्रकला
मूर्तिकला
स्थापत्यकला
कहावता
दूहा
कविता
वेशभूषा
जातियाँ
तीज- तेवार
शादी-ब्याह
काचँ करियावर
ब्याव रा कार्ड्स
व्यापार-व्यापारी
प्राकृतिक संसाधन
उद्यम- उद्यमी
राजस्थानी वातां
कहाणियां
राजस्थानी गजला
टुणकला
हंसीकावां
हास्य कवितावां
पहेलियां
गळगचिया
टाबरां री पोथी
टाबरा री कहाणियां
टाबरां रा गीत
टाबरां री कवितावां
वेबसाइट वास्ते मिली चिट्ठियां री सूची
राजस्थानी भाषा रे ब्लोग
राजस्थानी भाषा री दूजी वेबसाईटा

राजेन्द्रसिंह बारहठ
देव कोठारी
सत्यनारायण सोनी
पद्मचंदजी मेहता
भवनलालजी
रवि पुरोहितजी

हनुमानगढ़ जिले रो सामान्य परिचय

सहयोग कर्ता रो नाम अने ठिकाणो
अविनाश माथुर

Click here to view large image

क्षेत्रफ़ल

9656.09 वर्गकिमी

साक्षरता

65.72 प्रतिशत

समुद्र तल सु ऊँचाई

 

आदमियो री साक्षरता

77.41 प्रतिशत

बारिश रो औंसत

225-300 मि.मी.

लुगाया री साक्षरता

52.71 प्रतिशत

उच्चतम तापक्रम

18-48 ं से.ग्रे.

नगरपालिका

6

न्युनतम तापक्रम

2-28 ं से.ग्रे.

पंचायत समितियाँ

3

कुल जनसंख्या

15,17,390

गांव पंचायते

251

आदमियो री संख्या

800826

राजस्व गांव

1906

लुगाया री संख्या

716594

तहसील

7

ग्रामीण जनसंख्या

1213766

 

 

शहरी जनसंख्या

303624

 

 


इ क्षेत्र रे माइने हुयोडी खुदाइ सु युगा रे परिवर्तन ने बताण वाली पुरानी सभ्यताओ रो पतो लागे हैं,पुराणे काल मे अठे री हजारा साल पुरानी समृद्ध संस्कृति री महिमा मंडित करे । पुराने काल मे अठे शिवालिक पहाडिया सु निकली सरस्वती व हषद्‌ध्ती नदिया बह्ती थी।जिले री जलवायु शुष्क हैं। अठे भाखडा व इंदिरा गांधी नहर सु सिंचाई होवे हैं। शिवालिक पहाडिया सु निकलन वाली गघर नदी बरसात रे दिनो मे बहवे।अठे जिप्सम रा घणा भण्डार रावतसर,नोहर,भादरा तहसील मे घणा हैं। अठे रा जिप्सम कई हद तक शुद्ध हैं।

दर्शनीय स्थल


भटनेर दुर्ग-

घग्घर नदी रे तट पर बणियोडो ओ किलो आपरी खास छवी राखे हैं। ओ आपरे साथे इतिहास री घणी मुख्य घटनाओ ने समेटियोडो हैं।इ किले रो निर्माण श्री कृष्ण री 60 पीढी माय जन्मियोडा जैसलमेर रा राजा भाटी रा सपूत ने ईसवी सन माय करवायो।इरो नाम भूपत आपरे पिता री याद मे भटनेर राखियो। भटनेर रो सर्वाधिक महत्व दिल्ली मुल्तान मार्ग माथे स्थित होणे सु हैं। मध्य एशिया,सिंध ,काबुल रा व्यापारी मुल्तान भटनेक होता हुवा दिल्ली व आगरा आता जाता था।घग्घर रे पाणी री खोज भटनेक रे महत्व ने बणाय राख्यो।जांगल प्रदेश री आ ही एक मात्र एडी जागिया ही इ कारण खुद रे खजाने ने भरण री लाल्सा माय बीकानेर व अन्य राज्या रा शासका की नजरा सदा भटनेर माथे लागियोडी रही भटनेर माय कालान्तर मा जलालुद्दीन बुखारी रा सपुत कुतुबुद्दीन ऐबक ,तैंमुर व अकबर रो भी शासन रहयो ।तैंमुर ने आपरी आत्मकथा तुजुक-ए-तैंमुरी माय इण तक लिख्यो की बो इतो मजबुत व सुरक्षित किलो सग्ले हिन्दुस्तान माय कठेइ कोनी देखियो ।सन 1805 माय बीकानेर रा राजा सुरत सिह ने भाटिया ने हरार पाछो भटनेर माथे आप रो राज कायम करियो ।जीत रा दिन मंगलवार हो इरे वास्ते भटनेर रो नाम हनुमान जी रे नाम माथे हनुमान गढ़ राख दियो।

गोगा मेडी -

आशा पूर्ण करण वाळा मंगलकारी संत गोगो जी री पूजा इया तो राजस्थान रे गांव गांव माय होवे हैं। ओ कहयो भी गयो हैं कि गांव गांव खेजडी ने गांव गांव गोगो लेकिन इरोमंदिर जिने गोगो जी री मेडी कहयो जावे, हनुमानगढ़ जिला माय हैं। गोगोजी ददरेवा रा शासक जैंवर रा सपूत हा। इणरा वक्त गुरु गोरखनाथ रा अर्थात दसवी शदी माय हा।पशुधन री रक्षा करतागोगाजी शहिद हुई गया। खुद रे जीवन काल माय इण रो नाम सर्पदंश रे बचाव वास्तेजुडगयो,जिको आज भी चाले हैं।गोगो जी जाहर पीर रे नाम सु सर्पदंश रो बचाव करता हा ।गोगा मेडी माय गोगाजी री पूजा भालो लियोडा यौंद्धा रे रूप मे होवे ।हिन्दुआ माय गोगा जी व मुसलमाना माय ए गोगा पीर रे नाम सु जाणा जावैं।

संगरिया संग्रहालय

हनुमानग़ढ जिले सु तकरीबन 25 किलोमीटर दूरी माथे हरियाणा प्रान्त री सीमा सू सटियोडो कस्बा माय स्थित सर छोटू राम स्मारक संग्रहालय जिले रो प्रमुख संग्रहालय हैं।जिको शिक्षा संत स्वामी केशवानंद री देण हैं। इ संग्रहालय माय मिट्टी , धातु, पत्थर ,मुर्तीया , पुराणा सिक्का, शिलालेख,शास्त्र ,ताम्र पत्र, दुलर्भ ताम्रचित्र आदि वस्तुआ दिखायोडी हैं।संग्रहालय माय पुराणे समय री पार्वती री मूर्ति ,15वी शताब्दी री एक तोरण, 16 वी शताब्दी ड़ी साढे पांच फ़ीट ऊंची पीतल री कमण्ड्ल भी देखण आली हैं।

काली बंगा

पुरानी सरस्वती घाटी माय अनूपगढ़ कने तारखाने वाला व कालीबंगा नाम रे स्थान माथे हड्प्पा रे जेडी ही एक विकसित सभ्यता रा अवशेष मिलिया । कालीबंगा नाम री जगिया पहला रा समय घग्घ्रर नदी रे किनारा माथैं हो। अबे वर्तमान माय घग्घर नदी कालीबंगा सू घणो दूर हैं। भारत सरकार रे पुरात्तव विभाग द्वारा कियोडा खुदाई कार्य सु कालीबंगा सभ्यता री जानकारी मिले हैं। इ उत्खन्न सू ज्ञात होयो की विश्‍व माय जिके समय महान सभ्यता रो उदय होरियो हो वी समय राजस्थान रे भू भाग माय एक बंटयोडी सभ्यता विधमान ही । पीलीबंगा तहसील रा छोटा सा गांव कालीबंगा माय खुदाई सू भारतीय पुरातत्व, सर्वेक्षण विभाग ने मिलिया अवशेष सू हड्प्पा री पुराणी सभ्यता देखण वास्ते मिले काळीबंगा पुरातत्विद संग्रहालय विश्‍व रे पर्यटन पुरातत्व मानचित्र माथे आपरी अलग जगिया राखे। आज भी विदेशी पर्यटकई सभ्यता ने देखण वास्ते आवे हैं। पुरातत्व विभाग ने करीब 10 साल पेला काळीबंगा गांव माय इ संग्रहालय रो निर्माण करवायो हो।

कला औंर संस्कृति

हनुमानगढ जिले रो गोगामेडी मेलो समूचा देश माय प्रसिद्ध हैं। यो मेलो वर्ष माय भादवा बदी एकम सू भादवा सूदी ग्यारस ताई लागे हैं।सांपा रा देवता मानण वाला गोगोजी रो गोगोजी चौंहान ,गुग्गा, जाहिर पीर आदि घणा नामा सु जाणा जावे। अठे सग्ला धर्मा रा लोग बिना भेद भाव रा आवे हैं। हनुमानगढ शहर सु 7 किलो मीटर दूर मां भद्रकाली रो एतिहासिक मंदिर अठे हर साल चैंत्र सुदी आठयू व नवमी रा मोटो मेलो भरिजे हैं। हजारो लोग भद्रकाली रे दर्शनार्थ आवे हैं। रेतीला धोरो माथे बसियोडा गांव वल्लूआय लागण वालो माता ब्रहाम्णी रो मेलो भी इ क्षेत्र माय खासी मान्यता राखे हैं। अठे हर साल री शुक्ला आठम रा विशेष पूजा खातिर दुर दराज सू सैंकडो श्रद्धालु आवे हैं। चैंत्र शुक्ला आठयू व नवरात्रा माथैं अठे मोटो मेलो लागे हैं । हनुमानगढ शहर माय बस स्टैंण्ड रे कने शिलामाता रो मेलो हर गुरूवार रा लागे हैं। महत्वपूर्ण फ़ोन न. रोडवेज पूछताछ 01552-250475 ,222008 रेल्वे पूछताछ 250131 , सर्किट हाउस 252116
 आपाणो राजस्थान
Download Hindi Fonts

राजस्थानी भाषा नें
मान्यता वास्ते प्रयास
राजस्तानी संघर्ष समिति
प्रेस नोट्स
स्वामी विवेकानद
अन्य
ओळख द्वैमासिक
कल्चर साप्ताहिक
कानिया मानिया कुर्र त्रैमासिक
गणपत
गवरजा मासिक
गुणज्ञान
चौकसी पाक्षिक
जलते दीप दैनिक
जागती जोत मासिक
जय श्री बालाजी
झुणझुणीयो
टाबर टोली पाक्षिक
तनिमा मासिक
तुमुल तुफानी साप्ताहिक
देस-दिसावर मासिक
नैणसी मासिक
नेगचार
प्रभात केसरी साप्ताहिक
बाल वाटिका मासिक
बिणजारो
माणक मासिक
मायड रो हेलो
युगपक्ष दैनिक
राजस्थली त्रैमासिक
राजस्थान उद्घोष
राजस्थानी गंगा त्रैमासिक
राजस्थानी चिराग
राष्ट्रोत्थान सार पाक्षिक लाडली भैंण
लूर
लोकमत दैनिक
वरदा
समाचार सफर पाक्षिक
सूरतगढ़ टाईम्स पाक्षिक
शेखावटी बोध
महिमा भीखण री

पर्यावरण
पानी रो उपयोग
भवन निर्माण कला
नया विज्ञान नई टेक्नोलोजी
विकास की सम्भावनाएं
इतिहास
राजनीति
विज्ञान
शिक्षा में योगदान
भारत रा युद्धा में राजस्थान रो योगदान
खानपान
प्रसिद्ध मिठाईयां
मौसम रे अनुसार खान -पान
विश्वविद्यालय
इंजिन्यिरिग कालेज
शिक्षा बोर्ड
प्राथमिक शिक्षा
राजस्थानी फिल्मा
हिन्दी फिल्मा में राजस्थान रो योगदान

सेटेलाइट ऊ लीदो थको
राजस्थान रो फोटो

राजस्थान रा सूरमा
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
आप भला तो जगभलो नीतरं भलो न कोय ।

आस रे थांबे आसमान टिक्योडो ।